Του Μάκη Μπαλαούρα
Μετά από μια μακρά κυοφορία που άρχισε με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και συνεχίστηκε με αυτές του ΠΑΣΟΚ, κατατέθηκε προς ψήφιση το νομοσχέδιο για την ανεξαρτησία της Τράπεζας Ελλάδος.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (ΣτΜ) το αργότερο μέχρι τα μέσα του 1998 και αφού πρώτα αποφασιστεί η δημιουργία της ΟΝΕ, με τα κράτη που συγκεντρώνουν τα κριτήρια της συνθήκης, θα συσταθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και θα δημιουργηθεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) που θα αποτελείται από την ΕΚΤ και τις Κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της Ένωσης.
Σύμφωνα με το άρθρο 107 της ΣτΜ «Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες δεν επιζητούν ούτε δέχονται οδηγίες από τα όργανα της κοινότητας ούτε τις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Οι κυβερνήσεις και τα όργανα της κοινότητας δεν επιδιώκουν να επηρεάζουν τα όργανα της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών».
Στο άρθρο 105 δηλώνεται πως «ο πρωταρχικός στόχος του ΕΣΚΤ είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών».
Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε από την κυβέρνηση στη Βουλή εναρμονίζει το εθνικό δίκιο και το καταστατικό της Τράπεζας Ελλάδος με τις παραπάνω διατάξεις της ΣτΜ.
Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και κατ’ επέκταση οι εθνικές κεντρικές τράπεζες γίνονται, επιτέλους, ανεξάρτητες όπως η Μπούντεσμπανκ, διατυμπάνισε η κυβέρνηση και η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Η Κεντρική Τράπεζα δε μπορεί να είναι κομματικό όργανο, όχι όμως ασύδοτη
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Τράπεζα της Ελλάδος, η Κεντρική Τράπεζα της χώρας (και όχι βέβαια μόνο αυτή αλλά κυρίως αυτή) δεν πρέπει να αποτελεί όργανο εξυπηρέτησης στενών κομματικών επιδιώξεων της εκάστοτε κυβέρνησης. Η μακρά ιστορική πορεία της μας έχει δείξει που δεν υπήρξε κομματικό όργανο, διαθέτοντας αυξημένο κύρος που της επέτρεπε να ακούγεται από τους οικονομικούς φορείς και να μην εμπλέκεται στις μυλόπετρες του κομματικού ανταγωνισμού. Αύτη η κατάσταση έπρεπε να θεσμοθετηθεί και τυπικά, ανεξάρτητα από διεθνείς συνθήκες. Όμως η Συνθήκη του Μάαστριχτ και φυσικά το κατατεθειμένο νομοσχέδιο, ξεπερνούν κατά πολύ την ανάγκη αυτή.
Στα κριτήρια σύγκλισης προς την ΟΝΕ δεν αναφέρεται η πλήρης απασχόληση και το κοινωνικό κράτος
Όπως είναι, πια εμφανές στην Συνθήκη του Μάαστριχτ αποτυπώνεται η κυριαρχούσα νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και απ’ αυτήν εκπορεύονται συντηρητικές πολιτικές. Πολλοί πια τώρα, παραδέχονται με σκεπτικισμό πως στα κριτήρια σύγκλισης προς την ΟΝΕ αναφέρονται μόνο τα δημόσια ελλείμματα, το χρέος και ο πληθωρισμός. Δεν υπάρχει λέξη, ούτε καν σαν έκφραση ευχής στο θέμα της πλήρους απασχόλησης και του κοινωνικού κράτους. Πάνω σε αυτό το μότο δημιουργείται η ΕΚΤ και το ΕΣΚΤ.
Οι κεντρικές τράπεζες ανεξέλεγκτες, οι κυβερνήσεις σε επιτροπεία
Οι κεντρικές τράπεζες γίνονται όχι μόνο ανεξάρτητες από τις βραχυπρόθεσμες και συγκυριακές πολιτικές, αλλά αυτόνομες και ασύδοτες. Με τη δημιουργία ενός μη εκλεγμένου τεχνοκρατικού οργάνου που θα έχει την κεντρική του διοίκηση και τις επιμέρους διοικήσεις των εθνικών κεντρικών τραπεζών, εν είδει υποκαταστημάτων, θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται ανεξέλεγκτα πολιτικές, που δεν επηρεάζονται ούτε από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις ούτε από τα εθνικά κοινοβούλια ούτε από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Οι κυβερνήσεις μπαίνουν κάτω από ένα καθεστώς επιτροπείας στις οικονομικές πολιτικές και στους κοινωνικούς τους στόχους. Σε κάθε περίπτωση δηλαδή η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες με όπλο την νομισματική πολιτική -που τους εκχωρείται πλήρως και αποκλειστικά- θα υλοποιούν τις περιοριστικές τους πολιτικές χωρίς να ευαισθητοποιούνται για την ανεργία και τις κοινωνικές ανάγκες που υπάρχουν και δημιουργούνται. Η μόνη υποχρέωσή τους είναι να ενημερώνει τις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής για τις νομισματικές τους αποφάσεις!!!
Στις ΗΠΑ, που πάρα πολλοί φέρνουν συνεχώς ως λαμπρό παράδειγμα, οι επιμέρους πολιτείες δεν υποχρεούνται να τηρούν ένα (περιορισμένο) όριο στο δημόσιο έλλειμμα τους. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED) συνεργάζεται στενά με την κυβέρνηση, η οποία κυβέρνηση έχει τον αποφασιστικό λόγο στην διαμόρφωση της νομισματικής και πιστωτικής πολιτικής. Είναι μήπως λιγότερο ανεξάρτητο το FED;
Η κυβέρνηση Σημίτη υπερακοντίζει το Μάαστριχτ
Παρά τα παραπάνω σοβαρά ζητήματα πολιτικής, η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο υπερακοντίζει τις υποχρεώσεις της χώρας μας από την συνθήκη του Μάαστριχτ, παρά τη διεθνή εμπειρία μ’ αντίστοιχους νόμους, όπως στη Γαλλία, που ήταν πιο περιοριστικός ο νόμος που ψηφίστηκε. Έτσι στο πανίσχυρο νομισματικό συμβούλιο την πλειοψηφία θα την έχει η Διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος και όχι η κυβέρνηση με τα άτομα που θα διορίζει, χωρίς έγκριση καν από τη Βουλή!
Στην επικείμενη συζήτηση στη Βουλή έχει ενδιαφέρον να τροποποιηθούν τα παραπάνω επαχθέστερα άρθρα του νομοσχεδίου. Όμως στην προκειμένη περίπτωση οι δυνάμεις της Αριστεράς -μέσα και έξω από τη Βουλή- δεν πρέπει να συνεργήσουν σε μία ακόμα ιδεολογική και πολιτική εκχώρηση και υποχώρηση, στη λογική πως «αφού την επιβάλλει η συνθήκη του Μάαστριχτ τι να κάνουμε;». Μ΄ αφορμή τη σοβαρότατη αυτή εκχώρηση της πολιτικής και της οικονομίας σε μια «τεχνοκρατική» διακυβέρνηση που δεν θα δίνει πουθενά λογαριασμό για τις πολιτικές της, πρέπει να αναδειχθούν και να καταδειχτούν οι συνέπειες της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών.
Τίποτα δε πάει χαμένο, πολύ περισσότερο που πρόκειται για άκρως πολιτικό και ιδεολογικό ζήτημα σε μία εποχή ανεργίας και φτώχειας.
Πηγή: Η Εποχή 8/6/1997
