H ελληνική κυβέρνηση σε συνεργασία με την ΕΕ και το ΔΝΤ αποφάσισαν να επιβάλουν ένα πρωτοφανές, ακόμα και για τα παγκόσμια χρονικά, πρόγραμμα 15ετούς λιτότητας, ολοσχερούς αποδιάρθρωσης του κοινωνικού κράτους και προστασίας, ενώ διαλύει τα εργατικά δικαιώματα, όπως συλλογικές συμβάσεις εργασίας και το κοινωνικό ασφαλιστικό σύστημα, επαναφέροντας την ελληνική κοινωνία στην προπολεμική περίοδο.
Πράγματι η ελληνική οικονομία έχει σοβαρά προβλήματα που αποτυπώνονται στο μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, στο δημόσιο χρέος και στο έντονα ελλειμματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Τα αίτια του προβλήματος
Η ελληνική οικονομία επί μία δεκαετία είχε σημειώσει μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης (4,04%-4,5%), ρυθμός από τους πρώτους στην ΕΕ και στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως.
Παρά αυτόν τον υψηλό παραγόμενο πλούτο, οδηγήθηκε η οικονομία στα σαγώνια του ΔΝΤ. Γιατί;
• Φταίνε οι δημόσιες δαπάνες; Όμως αυτές βρίσκονται στο 46% του ΑΕΠ, δηλαδή όπως και ο μέσος όρος της ΕΕ.
• Φταίνε τα έσοδα του δημοσίου; Εδώ υπάρχει το πρόβλημα . Τα έσοδα κατρακυλούν στο 34% του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια από το 41%.Στην ΕΕ το ποσοστό βρίσκεται στο 44%.
• Το έλλειμμα του ισοζυγίου οφείλεται στην κατάρρευση της παραγωγικής βάσης, κυρίως όμως στην εισαγωγή πολυτελών αγαθών . Πέραν της λογικής και τα νούμερα μας λένε ότι η εισαγωγή πολυτελών αγαθών δεν οφείλεται στον εργαζόμενο και στον συνταξιούχο, όταν ο μέσος μισθός μόλις φθάνει το 60% του ευρωπαϊκού μέσου όρου (1.100 ευρώ) , ενώ αντίθετα η παραγωγικότητα της εργασίας είναι πολύ κοντά στη μέση παραγωγικότητα της ΕΕ ( 92%).
Ποιοι λοιπόν διάγουν πολυτελή ζωή;
Οι μισθωτοί ή αυτοί που φοροδιαφεύγουν και φοροκλέπτουν ; Στην Ελλάδα τα 2/3 των φορολογικών εσόδων προέρχονται από την έμμεση φορολογία που πλήττει αδιακρίτως πλούσιους και φτωχούς. Αλλά και στην άμεση φορολογία είναι εμφανής η ακραία ταξική της διαστρωμάτωση. Οι μισθωτοί πληρώνουν το 12%, οι επιχειρήσεις το 10%, οι εμποροβιοτέχνες το 4% και οι ελεύθεροι επαγγελματίες το 3%.
Το ελληνικό κράτος όπως διαμορφώθηκε έχει τα εξής ακραία χαρακτηριστικά που ερμηνεύουν τη σοβαρή κρίση.
-Η παραοικονομία βρίσκεται στο 25%-40% του ΑΕΠ
-Η φοροδιαφυγή 12 δις., η φοροκλοπή 8,5 δις. , ενώ η κρίση του ασφαλιστικού συστήματος οφείλεται σχεδόν απολύτως, στην τεράστια εισφοροδιαφυγή ( 18 δις.), ενώ η εισφοροκλοπή στα 8,5 δις.
Τέλος, για να δέσει το γλυκό της έντονης ταξικότητας του κράτους, σημειώνουμε ότι η διαφθορά ανέρχεται στο 8% του ΑΕΠ, κατατάσσοντας την Ελλάδα στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως.
Παρά τη ζοφερή αυτή κατάσταση, το πρόγραμμα κυβέρνησης-ΕΕ-ΔΝΤ , εστιάζεται μόνο στο σκέλος των δαπανών(μη αναφέροντας όμως λέξη για τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς που ανέρχονται στο 4,5% του ΑΕΠ, τέταρτοι σ’ όλο τον κόσμο!), οξύνοντας τις αντιθέσεις στην κοινωνία , σε μία χώρα που οι εργαζόμενοι δουλεύουν πολύ, έχουν υψηλή παραγωγικότητα, πληρώνονται πολύ λιγότερο και «απολαμβάνουν» ένα άθλιο κοινωνικό κράτος που δεν μπορεί να βοηθήσει έστω και στο ελάχιστο τους φτωχούς, που το ποσοστό τους είναι το τέταρτο χειρότερο στην ΕΕ. Έτσι δεν ξενίζει ότι η ανακατανομή του πλούτου φτάνει το προκλητικό 1 προς 7 μεταξύ φτωχών και πλούσιων.
Προφανώς το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Είναι και ευρωπαϊκό και εμφανίζεται σε αυτή τη φάση σαν πρόβλημα του νότου. ‘Όμως δεν θα μείνει μόνο σε αυτά τα κράτη. Θα αγκαλιάσει είτε άμεσα, είτε έμμεσα, με κινήσεις ντόμινο όλα τα κράτη της ΕΕ και της Ευρωζώνης.
Η απάντηση των εργαζομένων
Παρά το γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από το ΠΑΣΟΚ , η κοινωνία βρίσκεται σε αναβρασμό. ΄Ηδη έχουν σημειωθεί 3 πανεργατικές –πανελλαδικές γενικές απεργίες, ενώ η σημερινή σημείωσε τεράστια επιτυχία. Παραγωγικές μονάδες πάγωσαν και οι υπηρεσίες των τραπεζών και του δημοσίου δεν λειτούργησαν. Οι διαδηλώσεις θύμισαν παλαιότερες εποχές, τότε που οι κυβερνήσεις έντρομες απέσυραν τα τότε αντεργατικά τους μέτρα.
Όταν οι εργαζόμενοι αρχίζουν να αισθάνονται την επίδραση από τη μεγάλη ύφεση (-7%) και την εκτίναξη της ανεργίας τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ασύλληπτες καταστάσεις . Ήδη υπάρχουν κινήσεις, όπως η κατάληψη της κρατικής τηλεόρασης από απλήρωτους εκπαιδευτικούς.
Το πολιτικό σκηνικό του δικομματισμού, όπως το γνωρίσαμε μετά την πτώσης της δικτατορίας, δεν θα παραμείνει το ίδιο. Ενδεχομένως το σύστημα να αναζητήσει λύσεις τύπου Μπερλουσκόνι….
Εδώ θα φανεί αν η ελληνική αριστερά που βρίσκεται διασπασμένη, μπορεί να ηγηθεί στην ανάπτυξη ενός εργατικού και ευρύτερα κοινωνικού κινήματος που θα δράσει οργανωμένα και αναποτελεσματικά για την ανασύνταξη της κοινωνίας.
Διαφορετικά , οι αντιδράσεις της κοινωνίας θα παραμείνουν εξεργετικές χωρίς όμως στρατηγικού στόχους και κέρδη. Ένας ανοιξιάτικος Δεκέμβρης συνεχής και με προοπτική, ξεπερνώντας τη νεανική εξέγερση του προπέρσινου.
Η εξέγερση του πρεκαριάτου 12-13-2008
Τα τελευταία χρόνια ένας νέος κοινωνιολογικός και πολιτικός όρος αρχίζει να καθιερώνεται. Το «πρεκαριάτο», που το πρώτο συνθετικό προέρχεται από την αγγλική λέξη precarity, που σημαίνει κατάσταση αβέβαια, κατάσταση ανασφαλής, ενώ το δεύτερο συστατικό από το προλεταριάτο.
Στο πρεκαριάτο συμπεριλαμβάνονται οι άνεργοι, οι φτωχοί και οι απασχολήσιμοι (όρος που καθιερώθηκε από τον Σημίτη), δηλαδή οι άνθρωποι που δουλεύουν με το μπλοκάκι, με καθεστώς stage –απόκτηση εμπειρίας– του ΟΑΕΔ για λιγότερο από 1 χρόνο και χωρίς ασφάλιση, οι μερικώς απασχολούμενοι και οι ενοικιαζόμενοι, με άλλα λόγια οι εργαζόμενοι με ελαστικές σχέσεις εργασίας.
Προχθές ανακοινώθηκε από την Στατιστική Υπηρεσία η τριμηνιαία έρευνα νοικοκυριών μέχρι τον Αύγουστο. Είναι γνωστά τα μεθοδολογικά προβλήματα της έρευνας, που έχουν μεγάλη πολιτική και κοινωνική σημασία, όπως η μη εγγραφή στους άνεργους έστω και μια ώρα των απασχολουμένων με εργασία, η μη συνεχής εκδήλωση ενδιαφέροντος από τον άνεργο για να βρει δουλειά λόγω απογοήτευσής του. Παρά ταύτα, η παρουσίαση, έστω και αυτών, των στοιχείων από την ΕΣΥΕ μας δείχνει περίτρανα το τι συμβαίνει σήμερα στην ελληνική κοινωνία και κυρίως στους άνεργους νέους.
Κατ’ αρχάς οι γενικές εκτιμήσεις της ΕΣΥΕ, αφορούν την περίοδο πριν ξεσπάσει η κρίση. Έτσι προβλέπει ότι το ποσοστό ανεργίας για το 2008 θα ανέλθει στο 7,6%, όμως εκτιμήσεις της Κομισιόν ανεβάζουν το ποσοστό αυτό στο 9%.
Άνεργοι νέοι – νέες
Αν και οι προβλέψεις της Κομισιόν φαίνεται ότι θα είναι πολύ πίσω από την τελική καταγραφή έχει ενδιαφέρον να δούμε τι κρύβονται πίσω από τα (συντηρητικά) στοιχεία της ΕΣΥΕ. Σύμφωνα με αναλυτικά στοιχεία για το 2006, τα οποία είναι επίσης συντηρητικά, στην ηλικία των νέων μεταξύ 15-24 ετών η ανεργία συνολικά ανέρχεται στο 27,6%, ενώ για τις γυναίκες εκτινάσσεται στο 35%.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανάλυση του παραπάνω ποσοστού κατά εκπαιδευτική βαθμίδα. Έτσι στους απόφοιτους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το συνολικό ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 29%, ενώ για τις γυναίκες στο 31%. Για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα ποσοστά ανέρχονται στο σύνολο στο 26,6% και για τις γυναίκες στο 37%. Εκεί όμως που τα (συντηρητικά) νούμερα χτυπούν κόκκινο είναι για τους απόφοιτους της πρωτοβάθμιας, όπου το συνολικό ποσοστό ανεργίας βρίσκεται στο 30,54%, αλλά οι μισές γυναίκες (46,1%) βρίσκονται σε καθεστώς – μάλλον μακράς– ανεργίας.
Ποσοστά ανεργίας ατόμων ηλικίας 15-24 ετών
Άντρες Γυναίκες Όλοι
Α’ βάθμια 25,9 46,1 30,5
Β΄ βάθμια 20,3 27,0 26,6
Γ΄βάθμια 24,6 31,0 28,9
Όλοι 21,7 35,0 27,6
Η αποτίμηση των παραπάνω τρομακτικών στοιχείων, που αφορούν μόνο τους άνεργους νέους, όχι τους εργαζόμενους με επισφαλείς συνθήκες εργασίας, εξηγεί από μόνη της την εξέγερση του πρεκαριάτου. Είναι διαταξική, πλην όμως για πρώτη φορά σημειώθηκε η έντονη παρουσία μαθητών από υποβαθμισμένες περιοχές του Πειραιά και των Δήμων γύρω απ’ αυτόν, καθώς και από τη Δυτική Αττική.
Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι, επειδή τα προβλήματα της ανασφάλειας απαντώνται σ’ όλη την Ευρώπη, έχουν δίκιο οι ευρωπαίοι ηγέτες, όπως εκδηλώθηκε με ένταση στην προχθεσινή σύνοδο κορυφής της ΕΕ, να φοβούνται ένα εξεγερτικό ντόμινο από τους πρεκάριους.
Το τρίτο συμπέρασμα –το οποίο θα αποτυπωθεί και στις δημοσκοπήσεις– είναι ότι η ελληνική κοινή γνώμη δεν μπορεί παρά να δείχνει συμπάθεια, προς τους εξεγερμένους νέους. Το αβέβαιο μέλλον τους, στο κάτω κάτω, αυτοί το διαμόρφωσαν. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που η γενιά που κυριαρχεί παραδίνει στην επόμενη χειρότερους όρους ζωής. Και αυτό το αντιλαμβάνεται και η παλιά γενιά και, περισσότερο, η νεότερη. Γι΄ αυτό και θέσεις σαν του ΚΚΕ βρίσκουν μικρή απήχηση, όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και στους ψηφοφόρους του (σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύεται σήμερα στην «Αυγή», μόνο το 25% των ψηφοφόρων του ΚΚΕ συμφωνούν με τη στάση του απέναντι στις πρόσφατες κινητοποιήσεις).
Αν στα κοινωνιολογικά στοιχεία προστεθούν και πολιτικά, όπως η κρατική καταστολή και ο αυταρχισμός, η απαξίωση της πολιτικής και των συνδικάτων, οι προκλητικές ρεμούλες και τα σκάνδαλα, τότε το μείγμα για την Ελλάδα και την Ευρώπη αποκτά εξαιρετικά εύφλευκτα και μάλλον μόνιμα εκρηκτικά χαρακτηριστικά.
*Του Μάκη Μπαλαούρα, sto il manifesto VENERDÌ 7 MAGGIO 2010, μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων και του Γενικού Συμβουλίου της ΓΣΕΕ
